Historia Krzyża harcerskiego.

Krzyż Harcerski zaprojektował w 1912 roku ks. Kazimierz Lutosławski wzorując go na najwyższym polskim odznaczeniu wojskowym - Krzyżu Virtuti Militari. Konkurs na zaprojektowanie harcerskiej odznaki został ogłoszony w pierwszym numerze "Skauta". Jego rozstrzygnięcie nastąpiło w lutym 1912 roku, ale żadna z nagrodzonych odznak nie została przyjęta do użytku. Do dalszego opracowania skierowano jednak projekt
ks. Kazimierza Lutosławskiego, który wykorzystywał krzyż Virtuti Militari, skrzyżowane szable, orła w locie i napis Czuwaj. W wyniku tych prac
w 1913 roku pojawił się już zbliżony do znanego nam wzór krzyża harcerskiego (w miejsce lilii w kręgu znajdowała się gwiazda). Potem wprowadzono lilię. W latach następnych, odznaka ta stawała się coraz bardziej powszechna. Wreszcie po połączeniu wszystkich organizacji harcerskich w ZHP, w rozkazie naczelnictwa z 7.VIII.1919 roku ustanowiono krzyż harcerski obowiązującą odznaką

Krzyż symbol chrześcijaństwa - męki i chwały Jezusa jest odznaką organizacyjną harcerzy i instruktorów. Krzyż Harcerski nosi się nad lewą kieszenią munduru (choć lepiej twierdzić, że nosi się go na sercu). Prawo noszenia Krzyża Harcerskiego zyskuje się przy złożeniu Przyrzeczenia Harcerskiego. Na ubraniu cywilnym można nosić jego miniaturki.

Krzyż Harcerski ma bogatą symbolikę. Różnie tłumaczy się jego kształt i poszczególne elementy. Dla wszystkich jednak pozostaje czymś niezwykle wartościowym, cennym.

Zawołanie "Czuwaj"

Harcerskie pozdrowienie "Czuwaj" używane było dawniej przez rycerzy polskich stojących na warcie. Wtedy miało zapobiec zaśnięciu na posterunku. Teraz przypomina o stałej gotowości każdego harcerza do służby ojczyźnie, pracy dla innych, niesienia pomocy i ustawicznej pracy nad sobą.

Krąg

Lilijkę otacza krąg - symbol doskonałości do jakiej dąży harcerska rodzina. Niektórzy twierdzą, że jest to też symbol harcerskiego kręgu, w którym wszyscy są równi i panują braterskie relacje. Inni dodają, że to oznaka ogromnej woli tworzenia kręgu, z którego promieniować będzie prawość myśli, słów i czynów.

Lilijka

Lilijka od początków chrześcijaństwa symbolizuje czystość i cnotę. Nosili ją na swych szatach królowie, na sztandarach książęta, na herbach rycerze. Harcerska lilijka podobno ma swym kształtem przypominać zakończenie igły magnetycznej kompasu. Tak jak igła wskazywała żeglarzom bezpieczną drogę do domu, tak lilijka symbolizuje jedną z najważniejszych powinności harcerza: postępowanie zgodnie z prawem harcerskim. Inni twierdzą, że tak jak kompas północ, tak lilijka ma harcerzom wskazywać drogę do osiągania ideałów. Trzy literki ONC na ramionach lilijki są skrótem hasła filaretów: "Ojczyzna, Nauka, Cnota". Na lilijce z krzyża nie ma żadnych liter, są za to dwie gwiazdki. Symbolizują one oczy harcerza, zawsze szeroko otwarte, uważnie obserwujące świat, gotowe dostrzec dobro i zło. Są symbolem oczu patrzących i widzących kiedy i gdzie harcerz może być pomocny. Lilijka symbolizuje też jedność ze skautingiem całego świata

Promienie

Promienie biegnące od lilijki oznaczają dążenie harcerstwa do promieniowania na cały świat wartościami, radością, dobrem.

Węzeł

Węzeł na wieńcu, jak węzeł na chuście ma przypominać o obowiązku wypełnienia przynajmniej jednego dobrego uczynku dziennie. Są jeszcze takie środowiska, w których wolno rozwiązać chustę (a więc rozebrać się i pójść na spoczynek) dopiero po spełnieniu dobrego uczynku.

Wieniec z liści dębowych

Liście dębowe od dawien dawna symbolizują męstwo i dzielność. Wieniec z liści dębowych mieli prawo nosić tylko ludzie władający ogromną siłą - ducha, mięśni, czy magii. Cechy te - męstwo i dzielność - powinny być również udziałem każdego harcerza

Wieniec z liści lauru

Liście laurowe są symbolem zwycięstwa. Wieniec z liści laurowych nosili autorzy największych wiktorii, rzymscy cesarze. Dla harcerza liście laurowe oznaczają tryumf nad własnymi słabościami.

Wieńce nie są zamknięte co ma symbolizować, że zawsze dla każdego znajdzie się miejsce wśród harcerzy

Ziarenka piasku

Ramiona Krzyża Harcerskiego wypełnione są ziarenkami piasku, które symbolizują liczną rodzinę harcerską. Inna interpretacja mówi, że są to nierówności symbolizujące kamienie na drodze życia, perły dobrych uczynków.

Cztery ramiona krzyża

Cztery ramiona krzyża symbolizują cztery strony świata, czyli wszędzie tam gdzie można spotkać harcerzy.

Oliwki i żołędzie

Na wieńcach znajdują się też trzy oliwki i dwa żołędzie, które symbolizują dwie wojny światowe[1914-1918, 1939-1945] i trzy powstania z udziałem harcerzy (Trzecie Wielkoposkie[27 grudnia 1918-16 lutego 1919], Śląskie[noc z 16 na 17 sierpnia-24 sierpnia1919r] i Warszawskie[1 sierpnia-3 października 1944r]) lub też trzy robiory Polski[1772-1793 i 1795]

Filareci

Filareci, Zgromadzenie Filaretów (gr. philáretos – miłośnik cnoty moralnej) – tajne stowarzyszenie patriotyczne młodzieży wileńskiej, założone przez filomatów, działające w latach 1820–1823.

Jego prezydentem był Tomasz Zan. Zlikwidowane wskutek masowych aresztowań przez władze rosyjskie w roku 1823. W wyniku procesu 9 filaretów skazano na "wytransportowanie" w głąb Rosji: Mikołaj Kozłowski, Jan Heydatel, Jan Krynicki, Feliks Kołakowski, Jan Wiernikowski, Cyprjan Daszkiewicz, Hilary Łukaszewski, Jan Michaelewicz, Jan Jankowski.Obecnie hasło filaretów (Ojczyzna, Nauka, Cnoty) używane jest w harcerstwie. Inicjały tego hasła (ONC) znajdują się na harcerskiej lilijce.